Problem na który miała odpowiedzieć innowacja:
Dziewczyny i kobiety z Zespołem Aspergera doświadczają systemowej dyskryminacji
ZAwodowe ZAprzyjaźnianie się odpowiada na problem niskiego poczucia własnej wartości i niskiej sprawczości dziewczyn i kobiet z Zespołem Aspergera (ZA), które uniemożliwiają im lub utrudniają podejmowanie i utrzymanie zatrudnienia zgodnie z ich kwalifikacjami. Dziewczęta i kobiety z ZA to grupa, która doświadcza systemowej dyskryminacji m.in. w dostępie do edukacji i rynku pracy ze względu na płeć i niepełnosprawność. Główne składowe Zespołu Aspergera to: specyficzne, wąskie zainteresowania (czasem bardzo specjalistyczne), problemy z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji społecznych, nietypowy sposób komunikacji, zaburzenia integracji sensorycznej. Ze względu na niskie umiejętności społeczne i wyzwania sensoryczne dziewczyny z ZA najczęściej mają trudność ze znalezieniem pracy.
Ich potrzeby są niewidoczne
Według raportu Ogólnopolski Spis Autyzmu, pracuje 12% osób w spektrum autyzmu bez współwystępującej niepełnosprawności intelektualnej w wieku 18–24 lata i 38% w wieku 25–30 lat, nie ma niestety dostępnych danych z podziałem na płeć. Jeśli dziewczyny z ZA pracują, często wykonują pracę poniżej swoich kwalifikacji, trudno im jest również miejsce pracy utrzymać. W grupie osób w spektrum autyzmu dziewczyny i kobiety doświadczają podwójnych standardów. Ze względu na fakt, że ZA jest diagnozowany na podstawie kryteriów opracowanych dla chłopców, dziewczęta są masowo nieprawidłowo lub dużo później od chłopców diagnozowane. Nie otrzymują w ten sposób potrzebnego wsparcia, a ich potrzeby są niewidoczne.
W wieku dojrzewania, wskutek odrzucenia przez grupę rówieśniczą, często zaczynają cierpieć na depresję i inne zaburzenia psychiczne. Towarzyszy im poczucie odmienności, które skutkuje olbrzymim lękiem społecznym. Świadomość niespełniania restrykcyjnych oczekiwań społecznych i izolacja społeczna owocują niskim poczuciem własnej wartości i niskim poczuciem sprawczości.
Skutki społeczne tej sytuacji są ogromne
Skutki społeczne tej sytuacji są ogromne: oprócz depresji i innych problemów zdrowotnych, występują znaczące koszty psychologiczne dla dziewczyn i kobiet z ZA oraz ich rodzin; dziewczyny z ZA wycofują się z życia zawodowego i społecznego, marnują swoje olbrzymie talenty; pracodawcy nie dowiadują się o potrzebach osób z ZA, jeśli nie szukają one pracy; natomiast praktyki społeczne na rynku pracy (takie jak obciążająca szczególnie dla osób z ZA rozmowa kwalifikacyjna) nie zmieniają się.
Jednocześnie, dziewczyny i kobiety z ZA są często uzdolnione w kierunkach technicznym, matematycznym, programistycznym, a więc w obszarach rynku pracy zdominowanych przez mężczyzn (ale też w pracy z tekstem czy artystycznie, często wybierają również pracę z ludźmi). Aby skutecznie wesprzeć je w wejściu na rynek pracy, należy brać pod uwagę nie tylko bariery związane z ich płcią i wiekiem, ale również z ZA. Kluczowe jest wzmocnienie dziewcząt z ZA poprzez wsparcie ze strony kobiet z ZA, które borykają się z podobnymi barierami i mają podobne doświadczenia, ale z sukcesem funkcjonują na rynku pracy.
Testowane rozwiązanie:
Mentoring i befriending: metody pracy uznane w świecie
Mentoring i befriending, które wykorzystuje innowacja, to rozwiązania rekomendowane przez The National Autistic Society oraz The Mentoring and Befriending Foundation. Mentoring wymieniany jest wśród dobrych praktyk przez The National Autistic Society w poradniku Zatrudnianie osób z Zespołem Aspergera.
Metody pracy
ZAwodowe ZAprzyjaźnianie się to metoda pracy rozwojowej, w której ZAprzyjaźniona mentorka wspiera uczestniczkę zarówno swoim doświadczeniem zawodowym, jak i osobistym. Obydwie osoby w relacji są kobietami z zespołem Aspergera. Relacja jest ukierunkowana na znalezienie i utrzymanie pracy zgodnej z zainteresowaniami i kwalifikacjami uczestniczki. Proces rozwojowy uczestniczki powinien zawierać identyfikację mocnych stron, rozwój kompetencji zawodowych i społecznych, przygotowanie do procesu rekrutacyjnego (lub założenia własnej firmy) i do pracy w zawodzie. Relacja ma charakter wzmacniający i motywujący do rozwoju.
Cel ZAwodowego ZAprzyjaźniania
Celem ZAwodowego ZAprzyjaźniania się jest wzmocnienie niepracujących dziewczyn/kobiet z ZA i wsparcie ich w kierunku podjęcia zatrudnienia zgodnego z ich kwalifikacjami i zainteresowaniami poprzez dostarczenie im wartościowej relacji z odnoszącą sukcesy na polu zawodowym i skłonną do podzielenia się własnym doświadczeniem kobietą z ZA.
Dzięki relacji opartej na modelu ZAwodowego ZAprzyjaźniania się uczestniczki przystąpią do poszukiwania pracy zgodnej z ich kwalifikacjami, wyposażone w zwiększone poczucie własnej wartości oraz merytoryczną wiedzę na temat barier, które napotkają, i sposobów ich przełamywania. ZAwodowe ZAprzyjaźnianie się wzmocni u niepracujących dziewczyn z ZA umiejętności społeczne, sprawczość, poczucie własnej wartości, motywację, sprawi, że wejdą na rynek pracy z wiarą we własne kompetencje i z wiedzą na temat czekających je wyzwań.
Przebieg relacji: mentorka - uczestniczka mentoringu
ZAwodowe ZAprzyjaźnianie się jest relacją wzmacniającą i ukierunkowaną na cel związany ze znalezieniem i utrzymaniem satysfakcjonującego miejsca pracy przez uczestniczkę. Relacja ZAprzyjaźnionej mentorki z uczestniczką powinna potrwać co najmniej pięć miesięcy, jednak w zależności od potrzeb uczestniczki możliwa jest również dłuższa relacja. Na czas trwania relacji i liczbę spotkań osobistych (możliwe są również spotkania poprzez skype lub inne narzędzie internetowe) oraz szczegółowe zasady współpracy ZAprzyjaźniona mentorka i uczestniczka umawiają się na pierwszym spotkaniu. Opis modelu zawiera propozycję celów i wskaźników ich realizacji w odniesieniu do każdego z obowiązkowych pięciu spotkań, jednak mogą one być modyfikowane przez ZAprzyjaźnioną mentorkę w zależności od potrzeb uczestniczki i umówionej liczby spotkań.*
* Opis na podstawie informacji zawartych w modelu ZAwodowe ZAprzyjaźnianie.
Ewa Furgał
[innowatorka]:
Edukatorka antydyskryminacyjna i równościowa. Od 2000 r. związana z ruchem praw człowieka. Pracuje w Fundacji Przestrzeń Kobiet, którą współzakładała. Zajmuje się historią kobiet i przeciwdziałaniem dyskryminacji krzyżowej (w tym ze względu na płeć). Była członkinią Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej i Amnesty International. Pracowała też w Fundacji Wspólnota Nadziei działającej na rzecz dorosłych osób z autyzmem.
Jest laureatką nagrody Fundacji Polcul za działalność obywatelską. Ukończyła Szkołę Trenerów Stowarzyszenia Trenerów Organizacji Pozarządowych oraz Specjalistyczną Szkołę Facylitacji Społecznej na rzecz Przeciwdziałania Dyskryminacji Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej. Prowadzi blog Dziewczyna w spektrum.
Fragment recenzji modelu „ZAwodowe ZAprzyjaźnianie się”
Z modelem „ZAwodowe ZAprzyjaźnianie się” miałam przyjemność zapoznać się jako uczestniczka konferencji organizowanej w kwietniu 2018 r. przez Fundację Kokonovo, podczas wystąpienia Ewy Furgał.
Już wtedy model zwrócił moją uwagę jako praktyczne, podparte badaniami i bardzo partnerskie rozwiązanie wspierania dorosłych kobiet z ZA. Bliższe zapoznanie się z modelem potwierdziło moje pierwsze wrażenie.
Marta Iwanowska-Polkowska
[coachka kariery, doradczyni i psycholożka]
PRODUKTY
W efekcie testowania powstał model wsparcia zawodowego dziewczyn i kobiet z Zespołem Aspergera oparty o doświadczenie.
Model ZAwodowe ZAprzyjaźnianie
[PDF]
Model ZAwodowe ZAprzyjaźnianie
[wersja do druku]
Prawa autorskie
Wszystkie materiały dostępne na licencji Creative Commons: Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych i autorów. Zezwala się na dowolne wykorzystanie materiałów, w tym utworów, tworzenie i rozpowszechnianie ich kopii w całości lub we fragmentach, wprowadzanie zmian i rozpowszechnianie utworów zależnych – pod warunkiem zachowania niniejszej licencji i wskazania autorów oraz FISE, jako w właścicieli praw do utworu. Pobranie materiałów oznacza akceptacje obowiązków wynikających z treści licencji.
GALERIA:
Pomysł na innowacje testowany był testowany przez sześć kobiet, pracujących z mentorkami, według określonego schematu zaproponowanego przez innowatorkę
Innowacje testowały:
Uczestniczki:
Młode kobiety z Zespołem Aspergera, będące na etapie wyboru ścieżki zawodowej i/lub poszukujące pracy w danym zawodzie.
Mentorki:
Kobiety z Zespołem Aspergera, aktywne i odnoszące sukcesy zawodowe w branżach, w których pracy szukają uczestniczki.
Recenzentka modelu:
Marta Iwanowska-Polkowska
